معرفی شغل قضاوت. چگونه قاضی شویم؟

دسته بندی :

تاریخ درج :

حجم فایل :

معرفی شغل قضاوت. چگونه قاضی شویم؟

قاضی کیست؟
اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که قاضی به چه کسی گفته می شود؟ باید بگوییم، قاضی، کسی است ریاست دادگاه، توسط او انجام می گیرد و امر قضاوت، بر عهده او قرار داده شده است. قاضی، در مراجع قضایی مختلف، از قوانین استفاده کرده و بر روند قانونی دادگاه، نظارت می کند. به طور معمول، او، در وهله اول، اختلافات میان اصحاب دعوا را با انجام مذاکره میان آن ها حل می نماید و در صورت عدم حصول سازش، نهایتا، بر اساس قوانین و مقررات، اقدام به صدور حکم می کند.

قاضی باید دارای چه شرایطی باشد؟
فردی که دیگران را قضاوت میکند خود باید دارای شرایط و ضوابط خاصی باشد. که در این بخش شرایط قاضی را مشاهده می نمایید:
1 – ایمان و عدالت و تعهد عملی نسبت به موازین اسلامی و وفاداری به نظام جمهوری
اسلامی ایران.
2 – طهارت مولد.
3 – تابعیت ایران و انجام خدمت وظیفه یا دارا بودن معافیت قانونی.
4 – صحت مزاج و توانایی انجام کار و عدم اعتیاد به مواد مخدر.
5 – دارا بودن اجتهاد به تشخیص شورای عالی قضایی یا اجازه قضا از جانب شورای عالی.
همچنین یک قاضی از نظر فقه اسلامی باید دارای شرایط خاصی باشد، به عنوان مثال یکی از شرایط قاضی در فقه اسلام، قاضی در اسلام دارای شرایطی است که بدون احراز این شرایط قضاء او هر چند صحیح و برحق می باشد ولی مشروعیت ندارد.

وظایف قاضی چیست؟
حال که می دانید قاضی کیست، زمان آن رسیده است که وظایف یک قاضی را مورد بررسی قرار دهیم. همانطور که بالاتر نیز گفته شد قاضی بیشترین وظیفه را در صدور اجرا و دستور حکم دارد. وظایف اصلی یک قاضی عبارت است از:
وظایف قاضی در امور حقوقی
1 – آماده سازی مقدمات اعمال فرایند دادرسی و صدور حکم، از قبیل تعقیب متهم و جلب آن به محاکم، توقیف اموال، گوش دادن به شهادت ها، جمع آوری ادله و شواهد، ارجاع به کارشناس در اموری که نیاز به موضوعشناسی دارد به منظور کشف حقیقت، زمینهسازی برای احقاق حقوق و اجرای عدالت و برپایی امنیت در جامعه در قوه قضاییه (پیشنهاد میکنیم مقاله قوه قضاییه چیست را مطالعه کنید).
2 – رفع خصومت و فیصله دادن به دعوای طرفین دعوا بنا بر آنچه تشخیص میدهد.
3 – احقاق حقوق مستحقان و جلوگیری از تضییع حقوق آنها؛ با این توضیح که قاضی عالوه بر اینکه در منصب قضا حکم میکند، باید اقدامات عملی را هم برای استیفای حقوق انجام دهد؛ بهطوری که اگر به نفع کسی حکم کرد، میبایست با پیگیری های الزم، حق او را نیز احقاق کند و اجازه ندهد تا حق افراد ذیحق ضایع شود. با لحاظ همین نکته است که یکی از تفاوتهای مهم میان مفتی )فتوا دهنده( با قاضی آشکار میشود؛ بدین صورت که قاضی با پشتوانه اجرایی که دارد، پس از آن که حکم و اجرای حکم را صادر کرد، میبایست با پیگیری، زمینه احقاق حق را نیز فراهم آورد. این در حالی است که مفتی صرفا نسبت به اینکه حق کسی را مشخص کند، اقدام میکند.
4 – صدور حکم در امور عینی و ملموس و موضوعات خارجیه؛ مانند: ثبوت رشد، حکم در ارتباط با نسب، نکاح و زوجیت و امثال آن.
وظایف قاضی در امور کیفری
1- تصدی احقاق حقوق و حدود الهی رأسا، بدون وجود آن که شاکی و خواهانی وجود داشته باشد.
2- ورود برای مقابله با مفاسد و جرایم علنی و آشکاری که در جامعه رخ میدهد، به عنوان مدعیالعموم و مسئول استیفای حقوق عموم مردم، حتی در مواردی که شاکی و مدعی خصوصی وجود نداشته باشد.
3- صدور قرارهای الزم و متناسب با موضوعات. این نیز همانند سایر احکام، حکم محسوب میشود. با این تفاوت که این حکم، حکم پایانی و فیصلهبخش نیست و با گذاشتن وثیقه، زمینه برای صدور حکم قطعی و اجرای آن فراهم میشود یا پیش از آن که به فرایند رسیدگی برسد، اجرای حکم قرار متوقف میشود.
4- صدور حکم و اجرای آن در مواردی که حد شرعی دارد.
5- صدور حکم تعزیری و اجرای آن در مواردی که شارع مقدس حدی برای آن در نظر نگرفته باشد. مانند اجرای حکم شلاق
6- صدور حکم در موارد امنیتی و تأمینی، به منظور پیشگیری از وقوع جرم و برقراری امنیت شاکی و متهم. اگرچه این مورد خارج از اصل قضاوت است، در عین حال از وظایف قاضی به شمار میآید.
7- اجرایی کردن مجازاتهایی که حکم آنها صادر شده است و همچنین اقدام در مواردی که باید اعمال تخفیف یا تعلیق مجازات یا عفو صورت گیرد؛ البته اینکه چه کسی موظف به اجرای مجازاتهاست، در مراحل مختلف متفاوت است؛ در مرحله ای بر عهده شخص قاضی است و در مرحله ای بر عهده رییس قوهقضاییه است. ممکن است اعمال برخی از این شئون در شرایطی دارای مقررات خاصی باشد، به طور مثال حکم اعدام باید به تأیید قاضیالقضات برسد و در مرحلهای با
پیشنهاد رییس قوهقضاییه به ولی امر و تأیید ایشان محقق میشود. مثال تخفیف، تعلیق و عفو مجازاتها که تنها از این طریق باید انجام شود.
وظایف قاضی در امور نظارتی
بازرسی و نظارت بر جرایم کارکنان همه دستگاههای دولتی و به ویژه کارکنان قوهقضاییه، دیوان عالی کشور، دیوان عدالت اداری، سازمان نظارت و بازرسی. به همین منظور امروزه در دستگاه قضا پیشبینی شده است.
وظایف قاضی در امور حسبی
1- عهده داری ولایت افرادی که غایب و مفقودند و باید تکلیف اموال و حقوق و فرزندان نابالغ آنها معلوم شود و همچنین
»ُقَصرا«؛ آن افرادی که به جهات مختلف ذهنی و جسمی ناتوان بوده و توانایی محافظت از حقوق و اموال خود را ندارند که در این صورت دستگاه قضا موظف است نسبت به اداره شئون حیاتی آنها اقدام کند.
2- مدیریت امور حسبییه و به کار بستن بعضی مراتب فریضه امر معروف و نهی از منکر که تنها به واسطه آن دولت اسلامی بر پا خواهد ماند.
3- اجرای وصیت ها، بنابر آن شرایطی که موصی (وصیت کننده) لحاظ کرده است و از سوی شرع مقدس نیز مباح و مجاز به حساب میآید.
4- کلیه امور و اقدامات دیگری که بنابر ارجاعات ولی امر بر عهده قاضی است.

مهم‌ترین مهارت‌هایی که یک قاضی باید داشته باشد چیست؟
برای موفقیت در نقش، یک قاضی باید دارای ترکیبی از مهارت‌ها باشید، از جمله:
آگاهی از قوانین کشور: یک قاضی باید درک قوی از قانون و رویه‌های دادگاه داشته باشد تا محاکمه‌ها و جلسات دادرسی را عادلانه و قانونی تسهیل کند.
تفکر انتقادی: یک قاضی باید دارای مهارت‌های تفکر انتقادی باشد تا بتواند به‌درستی بر محاکمه نظارت کند و در پاسخ به درخواست‌های قانونی یا صدور حکم تصمیم بگیرد.
همدلی: قضات همچنین باید همدلی داشته باشند تا با همه طرفین ارتباط برقرار کنند تا در جریان دادرسی، تصمیمات درست بگیرند.
ارتباط: یک قاضی باید دارای مهارت‌های ارتباطی قوی، اعم از شفاهی و نوشتاری باشد. مهارت‌های ارتباطی هم از نظر انتقال و هم از نظر دریافت اطلاعات مهم هستند. این امر خطر سردرگمی و سوءتفاهم در دادگاه را به حداقل می‌رساند.

چه کسانی میتوانند قاضی شوند؟
علاوه بر شرایط عمومی برای قاضی شدن، در قانون، شرایط اختصاصی نیز برای متقاضیان در نظر گرفته شده است. شرایط اختصاصی لازم برای قاضی شدن، در ماده 3 آیین نامه نحوه جذب، گزینش و کار آموزی داوطلبان تصدی امر قضا و استخدام قضات، تعیین شده است که این شرایط، عبارت است از:
کارشناسی حقوق در یکی از گرایش ها
کارشناسی الهیات، با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
کارشناسی فقه و حقوق
کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش ها
کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
دانش آموختگان حوزه های علمیه، باید دارای مدرک سطح (2) فقه و اصول یا سطح (2) گرایش حقوق و قضای اسلامی، از حوزه‌ های مورد تایید شورای عالی حوزه‌ های علمیه باشند.
لازم است به این نکته اشاره شود که براساس تبصره همین ماده، دارندگان مدارک تحصیلی دانشگاهی بالاتر، به شرطی، امکان شرکت در آزمون ورودی کتبی را دارند که یکی از مدارک بند (1)، مانند کارشناسی حقوقی در یکی از گرایش ها و یا مدارکی از موارد نام برده را داشته باشند.

چگونه قاضی شویم؟
اگر آرزو دارید که یک قاضی باشید، در اینجا چند قدم برای کمک به شما به منظور شروع این مسیر شغلی آورده شده است:
مدرک لیسانس بگیرید
در دانشکده حقوق باید مدرک لیسانس بگیرید و در رشته‌‌های عدالت کیفری، علوم سیاسی و فلسفه تحصیل کنید. کار درسی باید شامل زبان انگلیسی، ارتباطات، سخنرانی عمومی و جامعه‌شناسی باشد تا اطمینان حاصل شود که برای مراحل بعدی آماده هستید.
در آزمون قضاوت شرکت کنید
آزمون قضاوت آزمونی است که توسط دانشکده‌های حقوق در طول فرایند پذیرش استفاده می‌شود. این معمولاً برای دانشجویان مقطع کارشناسی بعد از پایان دانشگاه است. شرکت و قبولی در این آزمون ضروری است.
در آزمون شفاهی قضاوت شرکت کنید
پس از قبولی در آزمون کتبی قضاوت باید در آزمون شفاهی نیز شرکت کنید. این آزمون شامل مباحث گزینشی و عقیدتی است. پس از قبول در این آزمون مجوز شروع فعالیت شما به‌عنوان قاضی صادر می‌شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره آزمون قضاوت

مزایای شغل قضاوت
چند مورد از مزایای شغل قضاوت در زیر آمده است:
قضات دارای قدرت بالایی هستند
یکی از مزیت‌های قاضی بودن این است که در شغل خود از قدرت بالایی برخوردار خواهید بود. این شما هستید که تصمیم می‌گیرید کسی مجازات شود یا خیر.
قضات در جامعه جایگاه نسبتاً بالایی دارند
قضات همچنین در مقایسه با دیگر مشاغل و بسیاری از افراد دیگر از جایگاه بسیار بالایی در جامعه برخوردار هستند. آنها از نظر موقعیت اجتماعی تقریباً در یک سطح با پزشکان قرار دارند و در جامعه بسیار مورد توجه هستند.
شما می‌توانید به‌عنوان یک قاضی درآمد بسیار خوبی کسب کنید
یکی دیگر از مزیت‌های قاضی شدن این است که می‌توانید از کاری که انجام می‌دهید پول بسیار خوبی به دست آورید. در واقع، بسیاری از قضات در دراز مدت حتی ثروتمند می‌شوند.
امنیت شغلی مناسب به‌عنوان قاضی
قضات همچنین از امنیت شغلی بسیار بالایی بهره‌مند می‌شوند. در واقع قضات را به‌راحتی نمی‌توان اخراج کرد، مگر اینکه اشتباهات بزرگی مرتکب شوند یا حتی قضاوت‌های اشتباه عمدی انجام دهند.

معایب شغل قضاوت
چند مورد از معایب شغل قضاوت در زیر آمده است:
شما می‌توانید با تصمیمات اشتباه زندگی مردم را نابود کنید
یکی از مشکلات قاضی بودن این است که به طور بالقوه می‌توانید زندگی بسیاری از افراد را با تصمیمات اشتباه نابود کنید، مانند پرستاران و سایر افرادی که سطوح بالایی از مسئولیت در محل کار دارند.
برای قاضی شدن به سالهای طولانی تحصیل نیاز دارید
یکی دیگر از معایب قاضی شدن این است که شما به سالهای طولانی تحصیل نیاز دارید. نه تنها باید برای مدت طولانی به دانشکده حقوق بروید، بلکه باید خیلی خوب باشید و نمرات خوبی بگیرید تا شانس خود را برای قاضی شدن زنده نگه دارید.
شما باید کارهای اداری زیادی انجام دهید
بسیاری از مردم همچنین میزان کاغذ بازی همراه با کار به‌عنوان قاضی را دست‌کم می‌گیرند. مطمئناً شما افرادی را خواهید داشت که به شما کمک خواهند کرد. بااین‌حال، شما هنوز مقدار زیادی از این کار را خودتان انجام خواهید داد و همچنین ساعت‌های زیادی را صرف خواندن اسناد خواهید کرد.
برخی افراد ممکن است شما را تهدید کنند
برخی افراد شما را تهدید خواهند کرد و به همین دلیل بسیاری از قضات برای خواب شبانه مشکل دارند. در واقع، بسیاری از قضات می‌ترسند که دیر یا زود توسط افرادی که مدت‌ها پیش به زندان فرستاده بودند مورد حمله قرار گیرند.
مشکلات روانی برای قضات غیرمعمول نیست
باتوجه‌به سطوح بالای فشار و مسئولیتی که همراه با شغل قاضی است، بسیاری از قضات از مشکلات روانی مانند افسردگی نیز رنج می‌برند. این فقط بهایی است که بسیاری از آنها باید برای یک شغل سخت بپردازند و شما باید قبل از تصمیم‌گیری برای شغلی به‌عنوان قاضی مطمئن شوید که مایل به انجام این ریسک هستید یا خیر.