معرفی رشته فیتوشیمی
معرفی رشته فیتوشیمی
| 
|
فیتوشیمی چیست؟
فیتوشیمی (Phytochemistry) یا گیاه شیمی گرایشی از علم شیمی محسوب می شود که در مورد خواص شیمیایی و دارویی گیاهان و همچنین شناسایی و استخراج ترکیبات شیمیایی آنها مطالعه و بررسی می کند. این رشته در واقع یک گرایش ترکیبی از رشته بنیادی شیمی و علوم گیاه شناسی و داروسازی می باشد.
همانطور که بیان شد، رشته فیتوشیمی به تحقیق و بررسی ترکیبات شیمیایی گیاهان همانند متابولیت های ثانویه گیاهی می پردازد. از جمله ترکیبات شیمیایی مهم گیاهان می توان به آلکالوئید ها، ترپنوئید ها، فلاونوئید ها و غیره اشاره کرد. این ترکیبات بعد از سنتز و یا استخراج در زمینه های مختلفی مانند صنایع دارویی، صنایع عطر سازی، محصولات آرایشی و بهداشتی و غیره کاربرد دارند.
از طرفی دیگر، مواد فیتو شیمیایی غنی از ویتامین، کلروفیل و یا مواد معدنی اند. گیاهان این ترکیبات را برای حفاظت از خود در برابر عوامل بیماری زا تولید می کنند. لازم به ذکر است که تحقیقات اخیر مشخص کرده است که این مواد، حتی برای حفاظت انسان در برابر بیماری نیز مفید می باشند.
اهمیت رشته فیتوشیمی
این رشته دانشگاهی اهميت فوق العاده ای در صنعت داروسازی دارد. به بیان دیگر، علم فیتوشیمی با شیمی گیاهان دارویی ارتباط بسیار زیادی داشته و در نتیجه، ترکیبات گیاهی نقش مهم و بسزایی را در صنعت داروسازی ایفا می کنند. در حقیقت، یکی از مزیت های مهم و اساسی استفاده از گیاهان جهت تولید دارو، ارزان و طبیعی بودن فرآیند می باشد. به عنوان مثال، یک گیاه با ترکیب پیچیده را به سادگی و تنها با کمک نور، آب و هوا (محیط مناسب) می توان سنتز کرد. در حالیکه سنتز آن ماده در محیط آزمایشگاهی می تواند بسیار سخت و طاقت فرسا باشد. در واقع می توان گفت که این مزیت سبب ایجاد گرایش های فیتوشیمی و فارماکوگنوزی در دانشگاه های دنیا شده است.
از روش های معمول برای بررسی و شناخت ماده موثره دارویی در فیتوشیمی می توان به استخراج و جداسازی (جهت آماده سازی نمونه ها)، روش های شناسایی مانند کروماتوگرافی و یا الکترو فورز، تغلیظ (جهت افزایش حساسیت دستگاه های تجزیه ای) و آنالیز اشاره کرد. این روش ها در نهایت سبب شناخت فرمو‌ل های دقیق ساختاری و همچنین مسیرهای بیوسنتزی می گردد.
ویژگی‌های دانشجویان فیتوشیمی
دانشجویان این رشته باید علاقه‌مند به علم شیمی و گیاه‌شناسی باشند و تمایل داشته باشند تا در زمینه شناسایی، استخراج و تحلیل ترکیبات گیاهی فعالیت کنند. همچنین، توانایی انجام کارهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی، به ویژه در زمینه‌های فنی و علمی، از دیگر ویژگی‌های ضروری برای موفقیت در این رشته است. تسلط به زبان انگلیسی و آشنایی با تکنیک‌های علمی و دستگاه‌های پیشرفته آزمایشگاهی نیز از نکات مهم در تحصیل در این رشته است.
دروس دانشگاهی رشته فیتوشیمی
دروس دانشگاهی رشته فیتوشیمی در مقطع ارشد
تعداد کل واحد های دوره کارشناسی ارشد گرایش فیتوشیمی ۲۸ واحد درسی است.
دروس الزامی مشترک با سایر گرایش های شیمی ۹ واحد است که عبارتند از : شیمی تجزیه پیشرفته، شیمی آلی پیشرفته، شیمی فیزیک پیشرفته، شیمی معدنی پیشرفته.
دروس الزامی تخصصی گرایش فیتوشیمی ۶ واحد است که عبارتند از : روش هاي سنتز مواد آلی و شیمی ترکیبات طبیعی.
موضوع مخصوص گرایش (آماده سازی دانشجویان برای اجرای برنامه های پژوهشی مربوط به پایان نامه) ۳ واحد درسی.
دروس انتخابی ۶ واحد درسی. از جمله دروس اختیاری مورد تدریس (به پیشنهاد استاد راهنما و تایید گروه آموزشی) در دوره ارشد فیتوشیمی می توان به مباحث نوین در فیتوشیمی، پیشرفت های اخیر در شیمی ترکیبات طبیعی، اصول بیوشیمی، شیمی دارویی، شیمی هتروسیکل، گیاه شناسی، شیمی فرآوری روغن های اسانسی، کاربرد روش های دستگاهی در جداسازی و شناسایی ترکیبات طبیعی، واکنشگاه ها (راکتورها) و شیمی سنتز ترکیبات طبیعی.
سمينار ۱ واحد.
پایان نامه ۶ واحد.
دروس دانشگاهی رشته فیتوشیمی در مقطع دکتری
تعداد کل واحدهای دوره دکتری ۳۶ واحد درسی است.
دروس جبرانی در صورتی ارائه می شوند که دانشجوی دکتری، این دروس را در دوره کارشناسی ارشد خود نگذرانده باشد. این دروس عبارتند از شیمی آلی پیشرفته، روش هاي سنتز مواد آلی و شیمی ترکیبات طبیعی.
دروس الزامی تخصصی گرایش فیتوشیمی ۹ واحد می باشد که عبارتند از : بیوشیمی گیاهی، روش های پیشرفته اسپکترومتری جرمی، استرئوشیمی، بیوشیمی تکوینی، زیست شناسی گیاهی و روش های پیشرفته جداسازی و خالص سازی تركیبات طبیعی.
دروس انتخابی ۹ واحد. از جمله دروس تخصصی اختیاری مورد تدریس (به پیشنهاد استاد راهنما و تایید گروه آموزشی) در دوره دکتری فیتوشیمی می توان به فارماکوگنوزی پیشرفته، ژنتیک شیمی گیاهی، روش های پیشرفته طیف سنجی رزونانس مغناطیسی هسته (NMR)، مباحث ویژه ۱ و مباحث ویژه ۲ اشاره کرد.
سمينار ۲ واحد.
پایان نامه ۲۰ واحد.
بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته فیتوشیمی
فارغ التحصیلان گرایش فیتوشیمی می توانند در برخی از صنایع از جمله صنایع دارویی و صنایع تکمیلی بهداشتی – آرایشی، به عنوان طراح و سازنده، مدیر فنی و یا مسئول ارتقا دهنده کیفیت محصولات تولیدی فعال باشند.
به بیان دیگر می توان گفت که یک متخصص فیتوشیمی یا فیتوشیمیست، توانایی استخراج، تعیین ساختمان، سنتز مشتقات جدید، اندازه گيری و یا شناسايی ترکيبات موثره گياهان دارويی را در مقياس آزمايشگاهی و یا حتی صنعتی دارد. این متخصصان می توانند عضو مؤثری در مراکز تحقيقاتی شيمی دارويی و کارخانه ها یا شرکت های داروسازی باشند.
این افراد علاوه بر آنکه می توانند محقق و پژوهشگر علم گیاه شیمی باشند، توانایی ارائه خدمات آموزشی در مدارس، دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و مراکز آموزش عالی کشور را نیز دارند. از طرفی دیگر می توانند کسب و کار خودشان را به راه بیندازند. از جمله سایر فرصت های شغلی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
تولید روغن های گیاهی و در نتیجه جایگزینی روغن های پایه شیمیایی با روغن های پایه گیاهی
سنتز و نیمه سنتز ترکیبات طبیعی
تشکیل بانک عصاره، اسانس و روغن های گیاهان بومی ایران برای استفاده در صنایع آرایشی-بهداشتی و داروسازی
جایگزینی ترکیبات گیاهی با ترکیبات شیمیایی در محصولات دارویی
غربال‌گری گیاهان از نظر اثرات زیستی و سپس شناسایی ترکیبات مؤثر
کنترل کیفی و کمی گیاهان دارویی
خالص‌سازی صنعتی ترکیبات طبیعی و دارویی
تحقیق و پژوهش در خصوص بازیافت روغن های گیاهی
خرید کتابهای مهندسی شیمی مدرسان شریف
__________________________________________________________________________________________________
مطالب پیشنهادی:
| 
| 
| 
|
| 
| 
|
|
| 
| 
| 
|
| 
| 
|
| 
| 
| 
|
| 
| 
| 
|
| 
| 
| 
|
| |