معرفی رشته شیمی دارویی

دسته بندی :

تاریخ درج :

حجم فایل :

معرفی رشته شیمی دارویی

شیمی دارویی چیست؟
شیمی دارویی (Pharmaceutical Chemistry) گرایشی از علم شیمی محسوب می شود که در مورد دارو ها و سنتز آنها مطالعه و بررسی می کند. این رشته دانشگاهی، اصول رشته های زیست ‌شناسی و شیمی را بکار می گیرد تا با دانش بدست آمده، ترکیبات درمانی ایجاد نماید. بنابراین یک شیمیست دارویی علاوه بر آن که باید شیمی را خوب بلد باشد، بایستی اطلاعات اصولی و مهمی در علوم زیستی از جمله علوم بیوشیمی، فارماکولوژی و فارماکوکینتیک نیز داشته باشد.
رشته شیمی دارویی به تحقیق و بررسي درباره ترکیبات دارویی می پردازد. بیشتر ترکیباتی که به عنوان دارو استفاده می ‌شوند، ترکیبات آلی کوچک سنتزی یا نیمه سنتزی می باشند (مثلا داروهای آتورواستاتین، فلوتیکازون و …). دسته دوم داروها مواد بیولوژیک از قبیل اریتروپویتین، انسولین گلارژین و … خواهند بود. توجه داشته باشید که ترکیبات جدا شده از گیاهان، ترکیبات میکرو ارگانیسمی، ترکیبات حیوانی، ترکیبات غیر آلی، ترکیبات آلی فلزی و یا حتی ترکیبات معدنی نیز به عنوان دارو مفید می باشند.

شیمیست دارویی چه می کند؟
یک شیمیست دارویی دانش شیمی خود را در فرآیند سنتز و تولید دارو های جدید بکار می برد و یا فرآیند تولید دارو های موجود را بهبود می‌ دهد. در واقع بر روی کشف و توسعه دارو ها متمرکز اند. علاوه بر آن، به جداسازی ترکیب دارویی گیاهان و ایجاد ترکیبات دارویی مصنوعی جدید نیز می‌ پردازد. رشته شیمی دارویی با رشته ‌های مختلف مانند زیست شناسی، سم شناسی، داروسازی، شیمی نظریه ‌ای، میکروبیولوژی و بیوفارماستی مرتبط است.

وظایف فارغ التحصیلان شیمی دارویی
وظایف حرفه ای فارغ التحصیلان این رشته دانشگاهی برای انجام امور خدماتی و مشاوره ای در زمینه های مختلف دارویی شامل موارد زیر می باشد :
    مشاوره در خصوص طرح های تحقیقاتی و صنعتی در سنتز و تولید دارو های شیمیایی، سنتی و گیاهی
    مشاوره یا طراحی سنتز و تولید دارو های طب سنتی در سطح پایلوت و یا صنعتی
    مشاوره به مراکز و آزمایشگاه های کنترل کیفیت داروهای گیاهی در صنعت داروسازی کشور
    نظارت و کنترل بر روی مراحل مختلف تولید داروهای گیاهی در صنعت داروسازی سنتی
    نظارت و کنترل بر روند واردات و صادرات مواد اولیه و محصولات داروهای شیمیایی، سنتی و گیاهی جهت کنترل ورود و خروج محصولاتی با کیفیت مطلوب
    نظارت و کنترل دقیق بر تولید کننده های داخلی جهت تولید مواد اولیه و محصولات سنتی و گیاهی با کیفیت مطلوب
    حضور در سایر سازمان های وابسته، صنایع، آزمایشگاه ها و یا مراکز مرتبط با این رشته دانشگاهی

رشته شیمی دارویی در دانشگاه
کسانی که دارای مدرک کارشناسی (لیسانس) در رشته شیمی و گرایش های محض، کاربردی و دبیری شیمی هستند می توانند جهت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به شیمی دارویی تغییر گرایش بدهند. این رشته در انواع دانشگاه های دولتی، آزاد و پردیس امکان پذیر است و پذیرش در آن از طریق کنکور و همچنین از طریق سوابق تحصیلی مانند استعداد های درخشان نیز امکان پذیر است. اهمیت اصلی این رشته در طراحی و سنتز دارو ها بوده و به نوعی به تکنولوژی داروها مرتبط است. در واقع پایه اصلی این رشته تکوین و تکامل داروهاست و شما با فراگیری این رشته مهارت هایی در زمینه سنتز و تولید داروها، طراحی مولکول های جدید، بهینه سازی اثرات دارو در نتیجه اصلاحات دارویی را کسب خواهید کرد.
در این رشته علاوه بر مطالعه علمی، آشنایی با نرم افزارها نیز بسیار اهمیت دارد و یکی از کمک کننده های مهم در طراحی دارو است. از دیگر عوامل مهم در آشنایی با این رشته، توانایی آنالیز ترکیبات دارویی است که این نیز با کمک روش های کمی مانند کروماتوگرافی GC و HPLC امکان پذیر است. همچنین روش هایی مانند NMR، IR، GC Mass، UV، پلاریمتری، جذب اتمی یا AFM می تواند به آنالیز و تعیین ساختار مولکولی کمک کند.

گرایش های شیمی دارویی
شیمی دارویی در پنج گرایش کلی تقسیم بندی می شود:
    شیمی آلی دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی آلی است و مرتبط با سنتز داروها می باشد.
    شیمی معدنی دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی معدنی است و با تولید و تهیه داروهای ترکیبات فلزی در درمان بیماری ها ارتباط دارد.
    زیست دارو: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و زیست شیمی است و بررسی برهمکنش های شیمیایی میان مولکول های زیستی و دارویی می پردازد.
    شیمی فیزیک دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی فیزیک و شیمی دارویی است و به بررسی خواص فارماکودینامیکی و فارماکوکنیتیکی می پردازد.
    شیمی سرطان: این گرایش یک گرایش بین رشته ای از شیمی دارویی و رشته سرطان شناسی است و به ساخت داروهای ضد سرطانی می پردازند.

دروس دانشگاهی رشته شیمی دارویی
دروس دانشگاهی رشته شیمی دارویی در مقطع ارشد
    تعداد کل واحدهای دوره کارشناسی ارشد شیمی دارویی ۳۵ واحد درسی است.
    دروس الزامی پایه ۹ واحد می باشد که عبارتند از شیمی آلی پیشرفته، مبانی سنتز در شیمی آلی و شیمی هتروسیکل.
    دروس الزامی تخصصی گرایش دارویی ۹ واحد است که عبارتند از : اصول بیوشیمی، شیمی دارویی ۱ و شیمی دارویی ۲.
    موضوع مخصوص گرایش (آماده سازی دانشجویان برای اجرای برنامه های پژوهشی مربوط به پایان نامه) ۳ واحد.
    دروس انتخابی ۶ واحد درسی خواهد بود. از جمله دروس تخصصی اختیاری مورد تدریس (به پیشنهاد استاد راهنما و تایید گروه آموزشی) در دوره ارشد شیمی دارویی می توان به شیمی فیزیک آلی، شیمی ترکیبات طبیعی، شیمی سنتز ترکیبات طبیعی، شیمی محاسباتی و طراحی دارو، شیمی دارویی و نانو تکنولوژی و مباحث نوین در شیمي دارویي اشاره کرد.
    سمينار ۱ واحد.
    پایان نامه ۶ واحد.
دروس دانشگاهی رشته شیمی دارویی در مقطع دکتری
    تعداد کل واحدهای دوره دکتری ۳۶ واحد درسی می باشد.
    دروس جبرانی در صورتی ارائه می شوند که دانشجوی دکتری این دروس را در دوره کارشناسی ارشد نگذرانده باشد. این دروس عبارتند از شیمی آلی پیشرفته، اصول بیوشیمی، شیمی دارویی ۱ و شیمی دارویی ۲.
    دروس الزامی تخصصی گرایش شیمی دارویی ۱۵ واحد است که عبارتند از روش های نوین سنتز دارو، روش های نوین آنالیز دارو، کاربرد اصول فیزیکوشیمیایی در طراحی دارو ها، فرآوری مواد اولیه دارویی و فرآیند های داروسازی، روش های پیشرفته اسپکترومتری جرمی، طیف سنجی NMR در توسعه و آنالیز دارو، استرئوشیمی، بیوشیمی پیشرفته، بیوشیمی گیاهی، میکروبیولوژی، فارماکوگنوزی، بیوتکنولوژی صنعتی، مهندسی داروسازی، ترکیبات طبیعی دارویی، طراحی دارو به کمک کامپیوتر و اصول زیست شناسی.
    سمينار ۱ واحد.
    پایان نامه ۲۰ واحد.

گرایش شیمی دارویی برای چه کسانی مناسب است؟
دانشجویان رشته شیمی دارویی بايستی در قدم اول به علم شيمی و به ویژه شیمی آلی علاقمند باشند. از آنجایی که این گرایش، یک گرایش بین رشته ای شیمی، زیست شناسی، داروسازی و مهندسی محسوب می شود، بنابراین دانشجویان این رشته دانشگاهی علاوه بر علم شیمی باید بر علوم بیوشیمی، زیست شناسی، گیاهان دارویی، فارماکولوژی، و بیوفارماسی نیز تسلط خوبی داشته باشند. این دانشجویان باید ذهنی پرسشگر و جستجوگر داشته باشند. در واقع این محققان با استفاده از مهارت های ذهنی و استدلالی بالای خود، می توانند مسایل مربوط به صنایع دارویی را تجزیه و تحلیل کرده و راه حل های منطقی ارائه دهند.
از آنجایی که کارهای تحقیقاتی مربوط به این گرایش نیز همانند سایر گرایش های شیمی در محیط آزمایشگاهی انجام می شود، بنابراین دانشجویان بایستی به آزمایشگاه و انجام کارهای آزمایشگاهی علاقه داشته باشند. پس نبایستی حساسیت های شدید نسبت به مواد شیمیایی را نشان دهند. این رشته برای افرادی که به انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی درباره صنایع داروسازی و گیاهان دارویی تمایل دارند مناسب می باشد.

بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی
فارغ التحصیلان گرایش شیمی دارویی می توانند در بسیاری از صنایع از جمله صنایع دارویی کشور (صنعت‌ ساخت‌، تولید و کنترل‌ دارو)، کارخانه های تولید مواد اولیه داروئی، کارخانه‌ های‌ آرایشی‌ ـ بهداشتی، موسسات پژوهشی – تحقیقاتی، داروخانه ها و همچنین به عنوان کارشناس آزمایشگاه غذا و دارو مشغول‌ بکار ‌شوند. از سوی‌ دیگر اکثر کارخانه ‌ها و مراکز‌ داروسازی‌ کشور، واحدی‌ به‌ نام‌ واحد توسعه و تحقیقات‌ دارند که امکان‌ فعالیت‌ های‌ تحقیقاتی‌ برای‌ فارغ ‌التحصیلان‌ علاقمند وجود دارد.
متخصصان این گرایش همچنین می توانند به ارائه انواع خدمات آموزشی در مدرسه ها، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور بپردازند. کار یک شیمیست دارویی عموما در یک آزمایشگاه می باشد. بنابراین همانطور که بیان شد منجر به ایجاد مشاغل در توسعه دارو ها، بیوتکنولوژی آنها، شرکت‌ های داروسازی، موسسات تحقیقاتی و غیره می‌ گردد. از جمله سایر فرصت‌ های شغلی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
    فعالیت به عنوان پژوهشگر و انجام تحقیقات اساسی درباره تاثیر مواد شیمیایی مختلف بر سیستم‌ های بیولوژیکی
    طراحی، توسعه و ساخت داروهایی با فرمولاسیون جدید که برای درمان بیماری های مختلف کاربرد دارند. در واقع برای افزایش اثر بخشی، متابولیسم و تضمین کیفیت دارو ها و همچنین کاهش عوارض جانبی ترکیبات دارویی نقش بسزایی ایفا می کنند.
    تحقیق، بررسی و آزمایش ترکیبات دارویی جدید
    تدوین و تهیه دستورالعمل ‌ها درباره چگونگی تولید دارو های جدید
    با داشتن مهارت و دانش کافی در تکنیک های شناسایی و اندازه گیری ترکیبات مختلف در بدن انسان، می توانند جهت تشخیص بیماری ها در مراکز درمانی کمک نمایند
    در زمینه های آنالیز، شناسایی و اندازه گیری می توانند در بسیاری از شرکت های غیر دارویی نیز مشغول شوند